انتقاد از عملکرد سازمان بهزیستی در خصوص احداث ۲۲ خانه­ امن ویژه زنان

بنا به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، رئیس سازمان بهزیستی کشور از احداث ۲۲ خانه امن ویژه بانوان در کشور خبر داد که از این تعداد ۱۵ مرکز در اختیار بخش خصوصی و ۷ مرکز در اختیار بخش دولتی قرار گرفته است.

این خبر از چند منظر در جایگاه نقد جدی قرار دارد که در زیر بدان پرداخته می­شود.

• کمیت خانه­ های امن در سراسر کشور تنها ۲۲ خانه است!

این خانه­ ها در کدام استان­ها یا شهرها تشکیل شده است؟ تعداد کل استان­های ایران حدود ۳۱ استان است، در حالی که بهزیستی تنها ۲۲ خانه امن آن هم در ۱۸ استان کشور دارد این یعنی حدود ۱۳ استان در کشور از ساخت خانه­ های امن برای زنان محروم مانده است. آیا با توجه به ساختار فعلی جامعه ایران که «مرد سالار» است و اندیشه­ های نابرابر و جنسیت محور در جای جای روابط بین فردی و اجتماعی در سیلان است، زنان در ۱۳ استان کشور در امنیت کامل زیست می­ کنند و هیچ نوع خشونتی را در هیچ بعدی از زندگی خود تجربه نمی­کنند؟ پاسخ این سوال بدون تردید و با توجه به شرایط آسیب ­زده ایران منفی است. ۲۲ خانه امن نه تنها کافی نیست بلکه لازم است در تمام استان­ها و تمام شهرهای ایران مراکز فوق در حمایت از ازنان خشونت دیده احداث شود.

• اهمیت دسترسی به خانه­ های امن

۲۲ خانه امن اغلب در مراکز استان­ها احداث شده است و این بدان معنی است که زنان ساکن در شهرستان­ها از نظر دسترسی به خانه­ های امن و استفاده از خدمات آن با شرایط دشواری رو به رو هستند. یکی از مزایای ارائه خدمات اجتماعی به زنان خشونت دیده با توجه به میزان فشار و تنش ­هایی که در زندگی خود تجربه می­کنند، دسترسی قریب­ الوقوع به خدمات است و چه بسا در غیر این صورت تحمل درد و رنج خشونت بر پیمودن مسیر طولانی و دسترسی به دریافت خدمات از سوی خانه­ های امن سلطه می­ یابد. در صورتی که زنان به صورت مستقیم و خود مراجع به خانه­ های امن مراجعه نمایند هزینه سفر به مرکز استان، همراهی فرزند/ فرزندان با خود در طول سفر و مشکلات ناشی از آن، ترس و نگرانی از یافتن مراکز امن و پذیرش در آن و بسیاری مسائل دیگر در این مسیر با زنان خشونت دیده همراه خواهد بود و مجموعه این موارد دسترسی به خدمات اجتماعی را دشوار خواهد ساخت.

• کیفیت ارائه خدمات در خانه ­های امن

حفظ سلامت جسمی و روانی زنان و کودکان در معرض خشونت در خانه­ های امن باید در اولویت قرار گیرد. این زنان اغلب به دلیل خشونت­های مداوم و پایدار از سلامت جسمانی و روانی مناسبی برخوردار نیستند. درگیری­های فیزیکی، ضرب دیدگی اعضای مختلف بدن، استرس مداوم، احساس یأس و رهاشدگی، افسردگی، وجود افکار خودکشی، قتل و … به شدت سلامت جسم و روان آنان را تحت تأثیر قرار داده است؛  این در حالی است که اغلب فرزندان چنین زنانی یا در معرض خشونت قرار گرفته­ اند و یا شاهد صحنه­ های خشونت­ بار بوده ­اند و این نیاز را ایجاد می­ سازد تا به کودکان در معرض خشونت خدمات مددکاری اجتماعی و روانشناسی مناسب ارائه گردد. با توجه به پیامدهایی که خشونت برجای می­ گذارد، تشکیل تیم تخصصی شامل پزشک، روانپزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی، پزشک اطفال، روانپزشک کودکان، روانشناس کودک و نوجوان و وکیل در خانه­ های امن جهت درمان، حمایت روانی- اجتماعی و بهبودیافتگی و بازگشت به اجتماع بیش از پیش ضرورت راسخ می­ یابد.

افزایش تعداد خانه­ های امن، کیفیت خدمات ارائه شده، دسترسی آسان و سریع برای پذیرش زنان در خانه­ های امن و بسیاری موارد دیگر نیازمند شناسایی و توجه خاص است و غفلت از آن ناتوانی در ریشه­ کنی و کنترل پدیده آسیب­ زای خشونت را به همراه خواهد داشت و پیامدهای ناگواری را برای سلامت قشر وسیعی از زنان جامعه به بار می­ آورد. از این رو شایسته است سازمان بهزیستی کشور به عنوان متولی سلامت اقشار آسیب­پذیر به طور عام و در اینجا زنان در معرض خشونت به طور خاص، خدماتی فراگیر و بهینه را به گروه هدف خود ارائه نماید.

نویسنده: کبری واعظی، کارشناس ارشد مددکاری اجتماعی؛ تابستان ۹۶