اهداف، استراتژی ها، ویژگی ها و کارکردهای مدیریت مورد در مددکاری اجتماعی

مدیریت مورد در مددکاری اجتماعی: هدف اصلی مددکاری اجتماعی در مدیریت مورد، بهینه سازی عملکرد و رفاه مددجو است که از طریق ارائه و هماهنگی خدمات با کیفیت بالا، در موثرترین و کارآمدترین راه ممکن برای افراد با نیازهای پیچیده متعدد صورت می گیرد.

مددکاران اجتماعی در دستیابی به این هدف از استراتژیهای زیر استفاده میکنند:

۱- توسعه توانایی ها؛

۲- حل مسأله؛

۳- افزایش ظرفیت مقابله در مددجو؛

۴- افزایش توانایی مددجو در تعامل با جامعه و مشارکت در آن؛

۵- پیوند افراد با سیستم های تأمین خدمات و منابع، ضمن احترام به ارزش ها و اهداف مددجو؛

۶- افزایش دامنه فرصت ها و ظرفیت سیستم های تحویل خدمات؛

۷- ارتقاء عملکرد موثر سیستم های خدماتی که به توسعه و بهبود سیاست های اجتماعی کمک میکند.

مدیریت مورد در این حرفه دارای ویژگیهای زیر است:

۱- خدمات شخص محور؛

۲- اولویت دادن به ارتباط بین مددجو – مددکار اجتماعی؛

۳- شخص در موقعیت؛

۴- دیدگاه مبتنی بر توانمندی های مددجو؛

۵- مشارکت تیمی؛

۶- ارائه مداخله در سطوح خرد، میانه و کلان

به طور کلی، نقشها و مسئولیتهای افراد در مددکاری اجتماعی مدیریت مورد با توجه به اهداف و برنامه های سیستم کاملاً متفاوت است. برخی از کارکردهای اصلی این مبحث به شرح زیر است:

۱-  تعامل و همکاری با مددجو؛

۲-   ارزیابی اولویتهای مددجو، نقاط قوت و چالش ها؛

۳-  توسعه و اجرای طرح مراقبت؛

۴-  نظارت بر ارائه خدمات؛

۵-  ارزیابی برآیندها

۶-  اختتام (اختتام یا پیگیری امور)

ترجمه: کیمیا واعظی؛ دکتری تخصصی مددکاری اجتماعی
انتشاریافته در مجموعه رسانه های مددکاری اجتماعی ایرانیان

Reference

• Anastas, j.w. Clark, E. (2013). Social work case management. National association of social workers: 1- 55

در مورد مدیریت مورد بیشتر بدانید:

رویکرد مدیریت مورد روشی است که دارای فرآیندی سازمان یافته است و برای تغییر و خودکفایی مددجویان با هدف توانمندسازی، به کار گرفته می­شود. مدیریت موردی یک روش مشارکت محور است و در همین نکته با سایر روش­های قبل از خود که برنامه ­محور هستند، تفاوت دارد.

چون این روش با مشارکت طلبی از مددجو آغاز می ­گردد و با تکیه بر منابع و امکانات موجود زمینه­ های رسیدن مددجو به اهدافش را فراهم می­ کند. با استفاده از این روش مددجو توانمند می شود تا کنترل زندگی خود را بدست گیرد و در حل مسئله، تصمیم­ گیری و تعیین اهداف خود توانمند شود.

در این روش تأکید مددکار در برنامه­ ریزی برای مددجو بر نقاط قوت مددجو، توانایی­های او و امکانات موجود است.

طبق این روش، مددجو از طریق نقاط قوت و فعالیت­های انگیزشی و آموزش­ مهارتها به جای انطباق با محیط، تشویق به جای تنبیه و نصیحت یا تجویز رفتارهای مناسب، آموزش می­بیند.

مدیریت مورد در مددکاری اجتماعی

در این روش مشارکتی، مددکار مسئول فرآیند و مددجو مسئول خروجی ­های برنامه است. در مدیریت مورد مددکار به سیستم­ هایی از جمله مددجو، خانواده مددجو، فرهنگ مددجو و سلامت و مراقبت­های بهداشتی او توجه دارد و بر آنها تمرکز خواهد کرد. مدیریت مورد دارای ویژگی­هایی با مدل مددجو محور و قدرت محور است که در مقابل مدل انطباق محور قرار می­ گیرد.

ویژگی­های مُدل مددجو محور:

• تمرکز بر ارزیابی نیازهای مددجو، نقاط قوت، ضعف و آرزوها و اهداف مددجو.
• تمرکز بر نیازهای مددجو در چارچوب سیاست­های­ مرکز، موسسه و یا سازمان فعال.
• مهارت­ آموزی به جای انطباق.
• تشویق به جای تجویز رفتار و یا تنبیه.
• توجه به عملکرد و رفتار مددجو.
• پاسخ به رفتار مددجو به جای پاسخ به فرد مددجو و محروم سازی او از امکاناتی که در اختیار او قرار گرفته است.
• ایجاد یک ارتباط معنادار با مددجو از طریق همدلی با او.
• اعتمادسازی از طریق احترام و صداقت.
• تمرکز بر توانایی­ها و نقاط قوت مددجو.
• کمک به مددجو در ارائه خدمات مورد نیاز او که در محدوده فعالیت­های مرکز و نهاد و موسسه است.
• ایجاد اعتماد و رها نکردن مددجو وقتی که دیگران او را ترک یا طرد می­کنند.

ویژگی­های مُدل انطباق محور:

• عدم وجود تمرکز اولیه بر نیازهای مددجو.
• تجویز رفتارهایی که انطباق با محیط و سازگاری را به مددجو توصیه می­کند.
• تمرکز بر قوانین و مقررات، بایدها و بایدها و هدایت مددجو به سمت آنها.

مراحل فرایند مدیریت مورد چیست؟

• دسترسی به مددجو و پذیرش او
• ارزیابی نیازهای او
• خدمت­ رسانی در قالب برنامه­ ریزی
• مداخله، ارجاع و حمایت­ یابی
• رصد کردن مددجو
• ارزشیابی و ارزیامدیریت مورد یک ساختار است که  با استفاده از آن مددکاران اجتماعی با مجموعه ­ای از افراد و تخصص­ ها برای توانمندسازی یک فرد تلاش می­ کنند. یک مددکار اجتماعی با همکاری کارکنان بهزیستی، وکلا، خانه ­های موقت، مشاوران و روانشناسان، روانپزشکان، مراکز خدمات کودک، کمپ­ های ترک اعتیاد و از طریق آموزش تحصیلی، آموزش شغلی، آموزش مهارتها، تهیه مواد اولیه غذایی، دارو، حمایت­های قانونی، کمک به مهاجرت و غیره، در یک رویکرد بین رشته ­ای (Multi – disciplinary approach) سهیم است تا از طریق مشارکت طلبی مددجو و توانمندسازی مددجو را به اهداف خود نزدیک کند.

به عنوان یک مددکار اجتماعی و در روند استفاده از رویکرد مدیریت مورد:

• ابتدا مسئله را تعریف کنید و برای تعریف آن اطلاعات و داده­ های لازم را جمع­ آوری کنید
• سپس شدت مشکل و حاد بودن یا نبودن آن را بر اساس معیارهای موجود در هر مسئله یا آسیب مشخص نمایید.
• فرضیه­ های خود در مورد چرایی بروز این مشکل را یادداشت کنید
• اهداف خود در پاسخ به نیازهای مددجو را مشخص کنید
• برنامه مداخله را تنظیم کنید
• مشخص کنید که در انجام این مداخلات به چه متخصصان و چه مهارت­ هایی نیازمند هستید و مددجوی شما برای رسیدن به اهداف خود به حضور چه متخصصانی نیاز دارد
• در صورت لزوم مددجو را به متخصصان ارجاع دهید اما فراموش نکنید که همچنان شما مسئول پیگیری و انجام مراحل بعدی هستید
• مددجو را در فرایند و چرخه ارجاع رها نکنید
• ارزیابی موفقیت یا عدم موفقیت در مداخلات را اجام دهید

توجه داشته باشید که در فرآیند مدیریت مورد به مددجو گوش کنید و به رفتار او توجه نمایید. برای بررسی شدت مشکل یک رتبه­ بندی از رفتار خطرپذیر داشته باشید تا میزان خطرپذیر بودن رفتار مددجو را تعیین کنید. در فرضیه ­های خود در مورد چرایی بروز مشکلات مددجو، به نقش فرد، خانواده، محیط زندگی و جامعه، مشکلات شخصیتی و زندگی خصوصی او توجه کنید زیرا ارزیابی خوب به فرضیه صحیح منجر خواهد شد.