تاب آوری محیط زیست: پرورش ظرفیت طبیعت جهت بازگشت به شرایط مطلوب
تاب آوری محیط زیست: پرورش ظرفیت طبیعت جهت بازگشت به شرایط مطلوب
به قلم ندا اسلامی؛ عضو تیم تخصصی رسانه تاب آوری اجتماعی ایران
خاصیت ارتجاعیِ (تاب آوری) محیط زیست به توانایی طبیعت در تحمل اختلالات و بازیابی تعادل، حفظ کارکردها و خدمات ضروری آن اشاره دارد. ما به تعریف خاصیت ارتجاعیِ محیط زیست، اجزای کلیدیِ آن و اهمیت تقویت خاصیت ارتجاعی در اکوسیستم‌های آن می‌پردازیم.
درک خاصیت ارتجاعی محیط زیست:
خاصیت ارتجاعی (تاب آوری) محیط زیست را می‌توان به عنوان ظرفیت یک اکوسیستم برای جذب شوک ها و اختلالات در عین حفظ ساختار، عملکرد و سازگاری آن تعریف کرد.
این ویژگی شامل توانایی طبیعت برای بازیابی از اختلالات، مقاومت در برابر تخریب و سازگاری با شرایط تغییر است. اکوسیستم‌های انعطاف پذیر دارای ساز و کارها و فرایندهایی هستند که به آن‌ها امکان جذب و بازیابی از اختلالات، حفظ تمامیت اکولوژیکی و حمایت از تنوعات زیستی را می‌دهد.
اجزای خاصیت ارتجاعی محیط زیست:
تنوع زیستی و عملکرد اکوسیستم: تنوع زیستی، تنوع زیستی در یک اکوسیستم، برای خاصیت ارتجاعی محیط زیست اساسی است. اکوسیستم‌های متنوع از خاصیت ارتجاعی بیشتری برخوردارند زیرا می‌توانند در برابر اختلالات مقاومت و بازیابی بهتری داشته باشند.
یک مجموعه غتی از گونه‌های بیشتری را فراهم می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که حتی اگر برخی گونه‌ها تحت‌تأثیر اختلالات قرار گیرند، برخی دیگر می‌توانند عملکردهای حیاتیِ اکولوژیکی را انجام دهند. علاوه بر این، اکوسیستم‌های انعطاف‌پذیر دارای تعاملات پیچیده اکولوژیکی و حلقه‌های بازخورد هستند که عملکردهای اکوسیستم های ضروری مانند چرخه مواد غذایی، گرده‌افشانی و تصفیه آب را حفظ می‌کنند.
سازگاری و انعطاف‌پذیری: خاصیت ارتجاعی (تاب آوری) محیط زیست به توانایی اکوسیستم ها جهت سازگاری با شرایط تغییر وابسته است. اکوسیستم‌های انعطاف‌پذیر، انطباق پذیریِ ذاتی دارند و می‌توانند با شرایط جدید مانند تغییر الگوهای اقلیمی یا گونه‌های مهاجم سازگار شوند.
تواناییِ سازگاری، اکوسیستم‌ها را قادر می‌سازد تا کارکردها و خدمات خود را حفظ کنند و پایداری و بهره‌وریِ مستمر را تضمین کنند. این فرآیند شامل فرآیندهای طبیعی مانند مهاجرت گونه‌ها، تنوعات ژنتیکی و جانشینی اکوسیستم ها می باشد.
ارتباط و ناهمگنی مکانی: اکوسیستم‌های انعطاف‌پذیر ناهمگنیِ مکانی را با زیستگاه‌های متنوع و مناظر به‌هم‌پیوسته نشان می‌دهند. این تنوع اجازه حرکت گونه‌ها، تبادل مواد ژنتیکی و جریان انرژی و منابع را می‌دهند.
ارتباط، پراکنش موجودات زنده را تسهیل می‌کند، خطر جداسازی جمعیت را کاهش می‌دهد و توانایی آن‌ها برای تخریب نواحی آسیب‌دیده را افزایش می‌دهد. همچنین از گسترش ویژگی‌های مفید و تقویت خاصیت ارتجاعی اکوسیستم حمایت می‌کند.
ندا اسلامی؛
تیم تخصصی رسانه تاب آوری اجتماعی ایران
تاب آوری محیط زیست Environmental Resilience