راهنمای ساده مداخله در بحران برای مددکاران اجتماعی
راهنمای ساده مداخله در بحران برای مددکاران اجتماعی
ترجمه و تلخیص: دکتر معصومه کمال الدینی[۱] مددکار اجتماعی ارشد سازمان صدا وسیما
این راهنما شامل، اطلاعات عمومی و کاربردی ساده مداخله در بحران را شامل می شود، اما با وجود عمومیت آن، می تواند به برنامه ریزی، اجرای منابع موجود و محدود مددکاری اجتماعی در شرایط بحرانی به مددجو یا مراجع کمک کند.
برای شروع، ابتدا باید یک تعریف مشترک از بحران ارایه خواهد شد.
منظور از بحران[۲] در فرایند مداخله مددکاری اجتماعی، یک اختلال در روند زندگی و الگوی طبیعی یا عادتی عملکرد فرد یا خانواده می باشد بطوریکه آنها نمی توانند با منابع در اختیار / و مهارتهای حل مسئله معمولی، آن بحران را برطرف نمایند.
بنابراین براساس این تعریف:
بحران با مشکل[۳] و شرایط اضطراری[۴] متفاوت است؛ گرچه به احتمال زیاد یک مشکل هم، استرس ایجاد می کند و حتی ممکن است حل آن دشوار باشد، اما در نهایت ممکن است خانواده یا فرد قادر به یافتن راه حل باشند، در نتیجه، مشکلی که توسط شخص یا خانواده بدون مداخله از خارج از خانواده، قابل حل است، بحران نیست. در اغلب اوقات، یک مشکل ممکن است برای خانواده یا فرد، یک فشار روانی به نظر برسد و نتوانند به روشنی به آن فکر نکند اما مداخلات مشاور یا مددکار اجتماعی با ایجاد اعتماد و اطمینان خاطر، ممکن است چنین مشکلی را برطرف کند.
شرایط اضطراری نیز با بحران تفاوت دارد، چرا که موقعیتی است که پاسخ به آن ضرورت ناگهانی دارد، مانند زمانی که یک زندگی فرد به دلیل تصادف، اقدام به خودکشی یا خشونت خانوادگی در معرض خطر باشد، این امر نیاز به توجه فوری و اضطراری نیروی پلیس، اورژانس اجتماعی یا سایر متخصصان آموزش دیده برای پاسخگویی به حوادث تهدید کننده زندگی دارد، اما اگر یک وضعیت بتواند۲۴ تا ۷۲ ساعت منتظر پاسخ مقابله ای باشد، بدون اینکه فرد یا خانواده در معرض خطر قرار گیرد، این یک موقعیت بحرانی است و نه یک وضعیت اضطراری.
بحران سه عنصر اساسی دارد: وضعیت استرس زا، مشکل در مقابله و زمان مداخله.
موقعیت های متعددی است که می تواند به بحران منجر شود و هرکسی تجربیاتی دارد که باعث می شود احساس ناراحتی، ناامیدی یا خستگی کند اما زمانی که، این احساسات با وقایع یا موقعیتهای خاصی در زندگی همراه
می شوند، اغلب منجر به افزایش تنش و استرس می شوند {گرچه اشاره شد که به همه این موقعیتها بحران گفته نمی شود} از سویی، هر وضعیت بحرانی، یکتا است و برای همه یکسان نیست؛ این تفاوت به شرایط مراجع/ مددجو و وضعیت تاب آوری آن فرد و رویکرد انعطاف پذیر آنها ربط دارد.
در این راهنما به پنج نوع موقعیت احتمالی بحرانی اشاره می شود که با ایجاد استرس و تنش در فرد، اجتماعات یا خانواده نیاز به مداخله در بحران برای مددکاران اجتماعی را ضروری می سازد :
– موقعیتهای خانوادگی شامل: سوءاستفاده جنسی و آزار کودک، همسرآزاری، تجاوز جنسی و بارداری ناخواسته، ترک تحصیل از سوی والدین، یک عضو خانواده بیمار و فقدان حمایت های اجتماعی نمونه هایی از موقعیت های خانوادگی است که می تواند منجر به بحران شود.
– موقعیت های اقتصادی: فشار اقتصادی ناگهانی یا مزمن عامل و زمینه ساز بسیاری از بحران های خانوادگی است از جمله فقر، بیکاری و از دست دادن شغل، اخراج، بی غذایی و سوتغذیه، انواع سرقت، عدم استفاده از خدمات درمانی، قمار یا اعتیاد به مواد مخدر و یا {قاچاق موادمخدر}
– شرایط اجتماع و محله: خشونت هم محله ای ها، مسکن نامناسب، کمبود منابع جامعه و برنامه های آموزشی ناکافی، راه هایی است که اجتماعات می توانند بحران های خانوادگی را افزایش دهند.
– رویدادهای قابل توجه زندگی: در این خصوص باید اشاره کنیم رویدادهایی که اعضای یک خانواده را خوشحال می کند، مانند ازدواج، تولد فرزند، ارتقاء شغل، بازنشستگی، می توانند باعث ایجاد بحران درهمان خانواده یا یک خانواده متفاوت دیگر شوند بطور مثال ثبت نام کودک در مدرسه، رفتارهای نابهنجار نوجوان، شروع یائسگی یا فوت یک فرد محبوب نیز می تواند اتفاقات استرس زایی در زندگی یک خانواده باشد.
– بحران های طبیعی: که در اثر مخاطرات طبیعی مانند سیل، طوفان، آتش سوزی و زمین لرزه یا حتی دوره های طولانی گرما، خشکسالی، رطوبت زیاد و یا هوای تاریک یا سرمای بیش از حد ایجاد می شود.
- مسئولیت های مددکار اجتماعی در زمان تشخیص و مواجه با یک بحران
۱- نوع بحران را مشخص کنید {با توجه به انواع ذکر شده بحران در بخش اول متن}
۲- اقدام کنید: تلاش کنید برای خنثی کردن اوضاع منفی {محیط را آرام کنید با تکنیک های مشاوره و مصاحبه مددکاری حرفه ای که در دانشگاه یا محل کار خود آموخته اید بخشی از آن در ادامه خواهد آمد} و به مراجع خود اطمینان دهید که برای رفع بحران به او کمک خواهید کرد و او تنها نیست.
۱-۲- چگونه می توانید به آرام شدن وضعیت کمک کنید.
– گوش دهید اجازه بدهید مراجع/مددجو بیشتر از شما صحبت کند در این موقعیت گوش دادن شما بیشتر از حرف زدنتان کمک می کند (گوش دادن فعال)
– حمایت عاطفی (بازخورداحساسات به مراجع / مددجو) و اطمینان به او که در بحران او تنها نخواهد بود.
– کمک در شناسایی مشکلات
۳- هنگامی که اوضاع آرام شد باید مراحل زیر را انجام دهید { یادتان باشد که بحران با شرایط اضطراری فرق می کند تشخیص موقعیت اضطراری یا بحرانی با شما است}
۳-۱- کمک در شناسایی مشکل اصلی در بحران ایجاد شده
۳-۲- شناسایی مراحل برای رفع بحران
۳-۳- شناسایی منابع اجتماعی موجود در سازمان یا منطقه خود
۳-۴- شناسایی منابع اجتماعی در اجتماع یا محله مراجع/ مددجو که بتوان در صورت نیاز و در صورتیکه در منطقه زندگی او فعال می باشد با آنها ارتباط بگیرید مانند، خانه های امن، مراکز اورژانس موادمخدر، گروه های پشتیبانی و حمایتی در بحرانهای طبیعی، موسسات مالی خیریه، موسسات امدادرسانی، موسسات کارآفرینی و شغلی و موارد دیگر و … . شاید آنها بتوانند بهترو بیشتر از شما به رفع بحران مراجع / مددجو کمک کنند { بطورمثال شما مددکار اجتماعی یک سازمان دولتی هستید اما احتمالاً اورژانس اجتماعی، کلینیک های بهزیستی، هلال احمر منطقه زندگی مددجو/مراجع شما بتواند با منابع اجتماعی در اختیار خود برای رفع بحران به شما و آنها کمک کند}
۴- وقایع را مستند کرده و اسناد را بصورت محرمانه حفظ کنید.
۵- در روند مداخله در بحران برای مددکاران اجتماعی و پس از آن شما همیشه باید مهارت ها و منابع حرفه ای خود را از طریق آموزش یا تجربه دیگران ارتقا دهید.
منابع
http://www.crisis-clinic.org/Overview.php
[۲] Crisis
[۳] Problem
[۴] Emergency
منبع: پایگاه اطلاع رسانی مددکاران اجتماعی ایران
