کشور ما به لحاظ موقعیت جغرافیایی از کشورهای زلزله‌خیز دنیا شمرده می‌شود. به اعتقاد کارشناسان، بیش از هر منطقه‌ای این پایتخت است که می‌تواند با وقوع زمین لرزه دچار بحران‌های متعددی شود. از آنجا که زلزله قابل پیش‌بینی نیست، باید اذعان داشت که اقدامات استاندارد در زمینه ایمنی و آمادگی مدیریت پاسخ به شرایط اضطراری در شهر تهران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و نباید به راحتی از کنار آن عبور کرد.
شهروندان باید برای تاب‌آوری آموزش ببینند
دکتر علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، با اشاره به اینکه همه دستگاه‌های کشور در زمینه اقدامات پیشگیرانه در حوزه آسیب‌های ناشی از زمین لرزه پایتخت، مسئولیت‌هایی بر دوش دارند، به «ایران» توضیح می‌دهد: در کنار مسئولان، مردم هم باید آماده باشند و تجهیزات فردی داشته باشند. البته این به معنای آن نیست که دولت و نهادها به وظایف خود عمل نمی‌کنند. در همه جای دنیا برای آمادگی در برابر زلزله به مردم گفته می‌شود که برای ۷۲ ساعت آماده باشند؛ این آمادگی شامل ذخیره آب، غذای خشک، یک کوله نجات همراه به‌عنوان نمونه لباس، یک رادیوی ترانزیستوری، سوت و اقلامی نظایر آن است. بعد از وقوع زلزله تا زمانی که نیروهای امدادی برسند، شهروندان باید این لوازم حیاتی را به همراه داشته باشند.
داشتن اطلاعات اولیه ضروری است
داشتن برخی اطلاعات اولیه هنگام وقوع بحران‌هایی نظیر زمین‌لرزه برای افراد ضروری است. دکترعلی نصیری، دانستن کمک‌های اولیه امداد و نجات و اطفای حریق را از آن جمله می‌داند و می‌افزاید: «گاهی اوقات بیرون کشیدن فردی که زیر آوار مانده، می‌تواند باعث قطع نخاع او شود؛ در این شرایط تنها با اندکی صبر یا داشتن دانش امدادی می‌توان سلامتی او را تضمین کرد. داشتن اطلاعات و افزایش آگاهی‌ها از یک سو و آماده‌سازی کوله نجات از سوی دیگر از جمله موارد مهمی هستند که باید مدنظر باشد. امسال برنامه‌ای داریم که این کوله‌ها را آماده کنیم، برای عرضه هم با فروشگاه شهروند وارد مذاکره شده‌ایم.»
هزینه ۵۰ تا ۶۰ میلیاردتومانی برای هر سوله
یکی از اقدامات مهم در حوزه آمادگی در برابر زلزله ساخت پایگاه‌های امدادی است.
به گفته رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، سه نوع پایگاه امدادی در سطح شهر وجود دارد؛ معین، ویژه و پشتیبانی. وی می‌گوید: در ۵ نقطه از ورودی‌های شهر پایگاه معین داریم که در شرایط زلزله تحویل استان‌های پیشتاز همسایه تهران می‌شوند. برای هر منطقه شهرداری هم یک استان معین در نظر گرفته شده است. پایگاه‌های ویژه هم در هر منطقه شهرداری ساخته شده‌اند. این پایگاه‌ها، هم دپوی اقلامی و امدادی مفصل تری دارند و هم تجهیزات بیشتری. همچنین رئیس مدیریت بحران و پدافند غیرعامل نیز در آن پایگاه ساکن است. در خصوص پایگاه‌های پشتیبانی، به ازای هر ناحیه شهرداری (در مجموع ۱۲۴ ناحیه در تهران) یک پایگاه پشتیبانی وجود دارد. در تهران ۳۸ پایگاه کم داریم البته برخی نواحی بیش از یک پایگاه دارند. رقم پایگاه‌های پشتیبانی در تهران حالا به ۱۰۷ رسیده و عمده کمبودها مربوط به شمال شهر است، آن هم به این دلیل که قیمت زمین در آن مناطق بالاست. اما برنامه زمان‌بندی شده داریم و پایگاه‌هایی که کمبود داریم، در حال ساخت هستند. اگر بودجه ملی به کمک بیاید قطعاً سرعت ساخت بیشتر می‌شود. تقریباً برای ساخت هر سوله هزینه‌ای حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیارد تومان منهای زمین نیاز است. گفتنی است سوله‌های مورد بحث در برابر زلزله تاب‌آوری بالایی دارند.
نصیری در ادامه با اشاره به اینکه ما هماهنگ‌کننده بین دستگاه‌ها هستیم، ادامه می‌دهد: «یکی از حیاتی‌ترین نکات در زمینه آمادگی پیش از زلزله، توجه به مسأله آب است. در این خصوص تانکرهای فولادی ۱۰۰ مترمکعبی پیش‌بینی شده تا در صورت بروز مشکل، هر شهروند تهرانی برای سه روز ۹ لیتر آب ذخیره داشته باشد. از این‌رو با کمک آبفا و شورای شهر تهران در قبض آب هر تهرانی مبلغی معادل ۱۰۰۰ تومان برای ساخت این تانکرها کسر می‌شود. با وجود ۳۵۴ محله و در نظر گرفتن نیاز بیمارستان‌ها در مجموع باید ۳۷۴ تانکر نصب شود که تاکنون کار نصب ۱۰۴ عدد از آنها انجام شده است. تا دو سال پیش تنها ۲۷ تانکر آب داشتیم که خوشبختانه سرعت روند نصب تاکنون بالا بوده است.»
در همه جای دنیا در هر بحران مهمی دولت با کمک مردم می‌تواند مشکلات را از سر بگذراند. نصیری با بیان این جمله به مردم توصیه می‌کند تا در کلاس‌های آموزشی رایگان در حوزه‌های مرتبط با بحران شرکت کنند و کوله‌های اضطراری را هم تهیه کرده و در خانه داشته باشند.
افزایش تاب‌آوری را جدی‌تر بگیریم
دکتر شاهین فتحی، مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان تهران نیز با بیان این نکته که در بحث زلزله تمامی فرایندها به یک میزان اهمیت دارند به «ایران» می‌گوید: «آمادگی، پیشگیری، فرایندهای پس از حادثه و برگشت به شرایط عادی همه از اهمیت بالایی برخوردارند. علاوه بر آن خود امدادی و دیگر امدادی باید توسعه پیدا کند. جامعه محور بودن مدیریت بحران هم مدنظر است. آنچه که اهمیت دارد این موضوع است که تهران در معرض خطر است و آمادگی فقط به دستگاه‌ها مربوط نمی‌شود. بدین معنا که شهروندان هم باید آماده باشند و بدانند چه اقداماتی باید انجام دهند تا خطر کمتری متوجه‌شان باشد.»
تهران تا چه حد آماده است؟
به گفته دکتر شاهین فتحی، شرایط آمادگی را باید ارتقا دهیم. افزایش آموزش تاب‌آوری و آگاهی‌های تک تک افراد جامعه می‌تواند در خصوص این موضوع مفید باشد. البته این مسأله چندبعدی است. قانون هم تدابیری اندیشیده و دستگاه‌ها و متولیان هم مسئول هستند.
این سؤال مطرح است که درصورت وقوع زلزله آیا خود تهران باید خود را مدیریت کند یا به استان‌های معین نیز نیاز است؟
فتحی در پاسخ می‌گوید: «هر دو امر مهم است. در ابعاد وسیع زلزله قطعاً نیاز به کمک خواهیم داشت اما آن زمان باید این مسأله را هم در نظر بگیریم که راه‌های ارتباطی بسته می‌شوند. پس تهران هم باید بتواند خود را مدیریت کند. ضمن اینکه پس از وقوع زلزله حرکت از داخل به بیرون تهران هم افزایش می‌یابد و رسیدن استان‌های معین به ما با سرعت پایینی انجام می‌گیرد، لاجرم درون شهر هم دستگاه‌ها باید آماده باشند.»
او با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر دقت و نظارت کافی در ساختمان‌سازی وجود نداشته است، ادامه می‌دهد: «اگر ساختمان‌ها مقاوم بودند، می‌توانستیم بگوییم که در مقابل یک زلزله N ریشتری تاب‌آور هستیم، ولی حالا نمی‌توان با صراحت پاسخی داد. علاوه بر این موضوع حالا حاشیه‌نشینی و جمعیت اشباع هم خطرآفرین شده است. با این وجود اگر همه وظایف خود را به درستی انجام دهند، پاسخ مناسبی هم خواهیم گرفت.»
آموزش همگانی و افزایش آمادگی مردم در برابر بلایا و شناخت آنها از زلزله از وظایف اصلی جمعیت هلال احمر است.
او درباره آموزش‌های لازم به مردم توضیح می‌دهد: «آموزش در تهران با ۱۲ تا ۱۳ میلیون جمعیت نیاز به وقت و اعتبار دارد. اگر اعتبارات به خوبی تزریق شود، جهش آموزش خواهیم داشت. از هر خانواده حداقل یک نفر باید آموزش ببیند یعنی ۳ تا ۴ میلیون آموزش‌دیده باید داشته باشیم. هر چند مشارکت دستگاه‌های دیگر هم در این امر نیاز است و ما به تنهایی نمی‌توانیم کل تهران را که نه، کل ایران را آموزش دهیم.»
به گفته مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان تهران، در این خصوص که میزان آمادگی تهران در برابر زلزله چقدر است، تحقیقاتی انجام شده است. از آنجا که آموزش‌ها کم بوده متأسفانه میزان آمادگی مردم نیز پایین است. همچنین آمادگی پایتخت‌نشین‌ها نه تنها در برابر زلزله بلکه در صورت وقوع هر حادثه‌ای پایین است.
منبع: ایران آنلاین
