فهرست عناوین
مددکاری اجتماعی رسانه‌ای: آینه‌ای برای جامعه و ابزاری برای تغییر
کاری از رسانه تاب آوری ایران
در عصر حاضر، رسانه‌ها نقشی فراتر از اطلاع‌رسانی ساده ایفا می‌کنند. آنها به ابزاری قدرتمند برای شکل‌دهی به افکار عمومی، فرهنگ، و حتی رفتارهای اجتماعی تبدیل شده‌اند.
مددکاری اجتماعی رسانه‌ای، به عنوان شاخه‌ای نوظهور از این علم، به بررسی و تحلیل تأثیرات چندوجهی رسانه‌ها بر افراد و جوامع می‌پردازد و از ظرفیت‌های رسانه‌ای برای ارتقای رفاه اجتماعی و حل مشکلات جامعه بهره می‌گیرد.
دکتر جواد طلسچی یکتا بنیانگذار رسانه تاب‌آوری ایران، نخستین بار در پایگاه خبری مددکارنیوز به این مفهوم پرداخته و ابعاد گسترده‌ی آن را تشریح نموده‌اند.
این نوشتار، نگاهی جامع به مددکاری اجتماعی رسانه‌ای، چالش‌ها و فرصت‌های آن خواهد داشت.
تعریف و مفاهیم بنیادین مددکاری اجتماعی رسانه‌ای
مددکاری اجتماعی رسانه‌ای، فراتر از استفاده‌ی ساده از رسانه‌ها برای اطلاع‌رسانی در حوزه مددکاری است.
این مفهوم، به بررسی تعامل پیچیده بین رسانه‌ها، جامعه و مددکاران اجتماعی می‌پردازد. از یک سو، رسانه‌ها می‌توانند تصویر کلیشه‌ای و نادرستی از گروه‌های آسیب‌پذیر ارائه دهند و به پیش‌داوری و تبعیض دامن بزنند.
از سوی دیگر، می‌توانند به عنوان ابزاری قدرتمند برای افزایش آگاهی عمومی در مورد مسائل اجتماعی، ترویج همدلی و همیاری، و جلب مشارکت مردم در فعالیت‌های مددکاری اجتماعی مورد استفاده قرار گیرند.
در این راستا، درک عمیق از نحوه‌ی عملکرد رسانه‌ها، مخاطبان آنها و تأثیرگذاری پیام‌های رسانه‌ای، برای مددکاران اجتماعی امری ضروری است.
ظرفیت‌های رسانه‌ها در ارتقای مددکاری اجتماعی
رسانه‌ها ظرفیت‌های بی‌شماری برای ارتقای مددکاری اجتماعی دارند. این ظرفیت‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- افزایش آگاهی عمومی: رسانه‌ها می‌توانند با اطلاع‌رسانی دقیق و جامع، آگاهی عمومی را در مورد مسائل اجتماعی مانند فقر، اعتیاد، خشونت خانگی و … افزایش دهند. این امر، به حساسیت بیشتر جامعه نسبت به این مشکلات و افزایش حمایت از برنامه‌های مددکاری اجتماعی منجر می‌شود.
- ترویج همدلی و همیاری: رسانه‌ها می‌توانند با ارائه داستان‌های انسانی و گزارش‌های تأثیرگذار، همدلی و همیاری بین افراد جامعه را تقویت کنند. به تصویر کشیدن تجربیات افراد آسیب‌دیده و تلاش‌های مددکاران اجتماعی برای کمک به آنها، می‌تواند الهام‌بخش و انگیزه‌بخش باشد.
- جلب مشارکت مردم: رسانه‌ها می‌توانند در جلب مشارکت مردم در فعالیت‌های مددکاری اجتماعی نقش مؤثری ایفا کنند. با برگزاری کمپین‌های اطلاع‌رسانی، کمک به جمع‌آوری کمک‌های مالی و تشویق افراد به داوطلبی، می‌توان به افزایش مشارکت عمومی در این زمینه کمک کرد.
- آموزش و توانمندسازی: رسانه‌ها می‌توانند با ارائه برنامه‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی در مورد مسائل مختلف مرتبط با مددکاری اجتماعی، به توانمندسازی افراد و جامعه کمک کنند.
چالش‌ها و موانع پیش روی مددکاری اجتماعی رسانه‌ای
با وجود ظرفیت‌های فراوان رسانه‌ها، مددکاری اجتماعی رسانه‌ای با چالش‌ها و موانعی نیز روبرو است:
- سوگیری و گرایش‌های سیاسی: رسانه‌ها ممکن است تحت تأثیر گرایش‌های سیاسی و ایدئولوژیک قرار بگیرند و اطلاعات نادرست و مغرضانه‌ای ارائه دهند.
- استفاده‌ی نادرست از رسانه‌ها: استفاده‌ی نادرست از رسانه‌ها برای اهداف تبلیغاتی و تجاری، می‌تواند به بی‌اعتمادی عمومی و کاهش اثرگذاری پیام‌های مددکاری اجتماعی منجر شود.
- عدم دسترسی عادلانه به رسانه‌ها: تمام اقشار جامعه به طور برابر به رسانه‌ها دسترسی ندارند و این مسئله می‌تواند موجب عدم دسترسی برخی گروه‌های آسیب‌پذیر به اطلاعات حیاتی و خدمات مددکاری اجتماعی شود.
- پراکندگی اطلاعات و فقدان هماهنگی: پراکندگی اطلاعات در فضای مجازی و فقدان هماهنگی بین سازمان‌های مختلف مرتبط با مددکاری اجتماعی، می‌تواند به کاهش اثرگذاری فعالیت‌های مددکاری اجتماعی منجر شود.
راهکارها و پیشنهادات
برای غلبه بر چالش‌ها و استفاده‌ی بهینه از ظرفیت‌های رسانه‌ها در مددکاری اجتماعی، به راهکارهای زیر نیاز است:
- آموزش مددکاران اجتماعی در زمینه‌ی رسانه‌ها: مددکاران اجتماعی باید در زمینه‌ی استفاده‌ی مؤثر از رسانه‌ها آموزش دیده و با فنون ارتباطی مدرن آشنا باشند.
- ایجاد شبکه‌های همکاری بین مددکاران اجتماعی و رسانه‌ها: ایجاد شبکه‌های همکاری بین مددکاران اجتماعی و رسانه‌ها می‌تواند به هماهنگی بیشتر و ارتقای اثرگذاری فعالیت‌ها منجر شود.
- توسعه‌ی اخلاق رسانه‌ای در زمینه‌ی مددکاری اجتماعی: تدوین و ترویج اخلاق رسانه‌ای در زمینه‌ی مددکاری اجتماعی می‌تواند به جلوگیری از استفاده‌ی سوء از رسانه‌ها کمک کند.
- حمایت دولتی از پروژه‌های مددکاری اجتماعی رسانه‌ای: حمایت دولتی از پروژه‌های مددکاری اجتماعی رسانه‌ای می‌تواند به توسعه و ترویج این زمینه کمک کند.
نتیجه‌گیری
مددکاری اجتماعی رسانه‌ای، یک زمینه نوظهور و حائز اهمیت است که ظرفیت‌های فراوانی برای ارتقای رفاه اجتماعی دارد. با غیر از چالش‌ها و استفاده‌ی بهینه از ظرفیت‌های رسانه‌ها، می‌توان به سوی جامعه‌ای عادلانه‌تر و پویاتر گام برداشت.
نقش دکتر جواد طلسچی یکتا بنیانگذار رسانه تاب آوری ایران در مطرح کردن این مفهوم در پایگاه خبری مددکارنیوز، گامی مهم در جهت توسعه‌ی این زمینه است. امید است با تلاش مددکاران اجتماعی، رسانه‌ها و نهادهای مرتبط، مددکاری اجتماعی رسانه‌ای به ابزاری قدرتمند برای ایجاد تغییر مثبت در جامعه تبدیل شود.
