مدیریت مورد؛ رویکرد پایه ای در مددکاری اجتماعی با تأکید بر خدمات بین رشته ای

خانواده یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی است که اساس و پایه حیات اجتماعی محسوب می گردد که تأثیر بسزایی در تعادل روانی، عاطفی و اجتماعی افراد داشته و بعنوان کوچکترین کانون اجتماعی شدن، متضمن پذیرش نقش های اجتماعی و همنوائی با هنجارهای اجتماعی می باشد. امروزه با صنعتی شدن جوامع و مشکلات ناشی از توسعه شهر نشینی، طلاق در زمره غم انگیزترین پدیده های اجتماعی است که می تواند موجب بروز بسیاری از آسیبهای اجتماعی گردد.

با این مقدمه ابتدا خودم رو معرفی میکنم. بنده مهری فتائی مددکار اجتماعی و موسس کلینیک مددکاری اجتماعی شمس کریمان استان لرستان و نائب رییس کانون سراسری مراکز مددکاری اجتماعی کشور، نماینده انجمن مددکاران اجتماعی ایران – شعبه لرستان می باشم که از سال ۸۳ اولین کلینیک مددکاری را در استان راه اندازی نمودیم. از طریق کلینیک در حوزه زنان و خانواده مداخلاتی بصورت تیمی ارائه کرده ایم که با آنچه در دوره آموزشی مداخلات مددکاری اجتماعی و مراقبت از خانواده آموختم متفاوت بود.

بنده جزء اولین کسانی بودم که مشتاقانه و با آگاهی در اولین دوره آموزشی مداخلات مددکاری اجتماعی و مراقبت از خانواده که در شهر شیراز برگزارگردید شرکت نمودم. علاقمند شدم  بخشی از یافته های خودم را در این دوره آموزشی بیان نمایم.

همانطور که مستحضرید هدف اصلی از برگزاری دوره مداخلات مددکاری اجتماعی و مراقبت از خانواده که از سال گذشته به همت “دفتر خانواده و زنان سازمان بهزیستی کشور برای اولین بار در کشور استارت زده شد، افزایش آگاهی و ارتقاء مهارتهای مداخله ای موثر مددکاران اجتماعی کشور در شرایط طلاق و بحران در خانواده ها بود که این مهم طی یک فرایند کاملاً حرفه ای و تخصصی مددکار در قالب نقش Case Management یا مدیریت مورد محقق خواهد شد.

بنابراین مدیریت مورد یک رویکرد پایه ای در مددکاری اجتماعی است و تأکید آن روی ارائه مجموعه ای از خدمات بین رشته ایست که یک مددکار اجتماعی به تنهایی نمیتواند به مُراجع یا مراجعین خود ارائه دهد و تنها در قالب نقش مدیر مورد است که میتواند بخوبی و به موقع فرایند دریافت و ارایه خدمات را با ارجاع و حمایت یابی به موقع و به اندازه و یک مداخله موثر برای مراجع تسهیل کند.

مددکاران اجتماعی میتوانند با استفاده از این رویکرد با تشکیل تیم و بصورت سیستماتیک با رعایت حدود و انتظارات و از همه مهمتر با مشارکت فعال و نقش پررنگ مُراجع در تمام مراحل، به منظور کاهش طلاق از طریق شناسایی منابع حمایتی، مداخلات حرفه ای را به خانواده های آشفته و متقاضی طلاق ارائه خواهند داد.

همچنین در این رویکرد آموزشهای لازم در خصوص مداخلات مددکاران اجتماعی پس از طلاق به منظور متعادل نمودن جو عاطفی – روانی اعضای خانواده پس از طلاق، افزایش آگاهیهای زوجین در رابطه با نحوه برخورد صحیح با فرزندان پس از طلاق، فراهم آوردن زمینه های مناسب تداوم ارتباط والدین با کودکان پس از طلاق و … ارائه گردید.
امروزه رویکردهای جدید در سراسر جهان از بین مددکاران  اجتماعی، متخصصین حوزه های مختلف را به همکاری می طلبند که یکی از اهداف این کارگاهها هدایت و تربیت مددکاران شاغل در کلینیک های مددکاری اجتماعی به سمت تخصصی شدن و تربیت مددکاران Case Management بود.

استفاده از نظام سیستمی و رویکردهای راه حل محور و مبتنی بر قوتها و توانمندیهای افراد نقش حرفه ای خود را طی یک فرایند منسجم اساس آموزشهای تخصصی این دوره بود. در این دوره بعنوان اولین مددکاران اجتماعی این رویکرد که عمدتاً زاگرس نشینان بودیم در خط مقدم  فرایند مدیریت مورد و فرایند کار تیمی قرار گرفتیم. دو هفته آموزش و سه ماه پیگیرى و کارورزى زیر نظر سوپروایزر و سه روز پایانى بازآموزی مجدد و آموزشهای تکمیلی و در نهایت با شرکت در آزمون تئوری و عملی دوره را پشت سر گذاشتیم.

از دستاوردهای این دوره آموزشی تغییر نگرش اکثریت مددکاران شرکت کننده، یادگیری استراتژیهای حمایت یابی و نحوه  ارزیابی و مداخلات حرفه ای و تأکید بر کار تیمی و میانجی گری  بود.

در گذشته عدم آشنایی روان شناسان و روانپزشکان و متخصصین سایر حرفه های یاورانه بعنوان اعضای تیم، با حرفه مددکاری اجتماعی متأسفانه فاصله و گسست قابل توجهی در مداخلات بوجود آورده بود که با اجرای این طرح  و ظرفیت سازی و تربیت مددکاران اجتماعی متخصص بخشی یزرگی از این موانع برداشته شد. در حال حاضر در قوه قضائیه نیز با رایزنی های سازمان بهزیستی که در نوع خود اقدام بی نظیری بود نوع نگاه جدیدی به مددکاران اجتماعی پیدا شد که جا دارد از دفتر زنان و خانواده سازمان بهزیستی نهایت تشکر و قدردانی را اعلام کنم. چرا که پس از طی این دوره میتوانیم مجوز مرکز مشاوره خانواده قوه قضائیه را نیز طی یک پروسه اداری دریافت نماییم.

در پایان از معاونت محترم امور اجتماعی کشور جناب آقای دکتر فرید، خانم دکتر بریمانی مدیرکل محترم دفتر زنان و خانواده کشور، خانم ریحان صفت معاون محترم ایشان همچنین جناب آقای دکتر صدیق مدیر گروه توانمندسازی دفتر خانواده و زنان و همکاران دفتر توانمندسازی جناب آقای محسنی، آقای جنگی در فراهم نمودن این دوره آموزشی کمال تشکر را دارم. از اساتید بزرگوار دوره خانم دکتر عرشی، آقای مسعودی و سایر دوستان و اساتید بزرگوار و کلیه مددکارانی که صبورانه در این دوره ها شرکت نمودند، سپاس ویژه دارم .

مهری فتائی | مددکاری اجتماعی و دانشجوی دکتری جامعه شناسی؛ بررسی مسائل اجتماعی
پایگاه اطلاع رسانی مددکاران اجتماعی ایران