تاب آوری نظام سلامت، ضامن کنترل و کاهش آسیبهای ناشی از حوادث

تاب آوری نظام سلامت به منزله توانمندی ها و ظرفیت های موجود در نظام‌های سلامت در حیطه برنامه‌ریزی جهت رویارویی و مقابله با حوادث طبیعی غیرمترقبه و نیز کنترل و کاهش آثار و پیامدهای ناشی از آنها می باشد.

سیستم سلامت چیست؟

یک سیستم سلامت متشکل از تمامی سازمان‌ها، مردم و فعالیت‌هایی می‌باشد که تمایلات ابتدایی آن‌ها بهبود، بازیابی یا حفظ سلامت می‌باشد.

تاب آوری چیست؟

تاب آوری به معنای ظرفیت یک فرد، جمعیت، یا نظام جهت جذب و درک یک واقعه، در عین حفظ عملکرد‌های اساسی و وضعیت طبیعی می‌باشد.

در واقع در هنگام تاب آوری، فرد به سازش و هم‌چنین تطابق فعالیت‌هایش با شرایط، جهت برخورد بهتر با بحران‌های آینده می‌پردازد؛ اما، در عین حال این فرد سعی بر حفظ ساختار و ویژگی‌های پایه‌ی خود نیز دارد.

آشنایی با تاب آوری سیستم سلامت

در جهان امروز، حوادث غیرقابل پیش‌بینی و ناگوار، نظیر پاندمی‌ها، بحران‌های اقتصادی، یا اثرات تغییر آب و هوا، همواره در کمین قرار دارند. این گونه حوادث، تغییراتی ناگهانی و با شدت بالا هستند که می‌توانند بر نظام سلامت اثرات بسیاری بگذارند.

آثار مخرب حوادث بر افراد جامعه، بر ضرورت وجود تاب آوری نظام سلامت، جهت تضمین بازگردانی سلامت به جامعه پس از بحران‌ها تاکید می‌کنند.

به عبراتی دیگر تاب آوری سیستم سلامت ضامن بازیابی آرامش پس از طوفان های سهمگین است. تاب آوری نظام سلامت ضامن کنترل و کاهش آسیبهای ناشی از حوادث است

تاب آوری نظام سلامت چیست؟

تاب آوری در سیستم سلامت توانایی پاسخ دادن به شرایط متغیر و کاهش آسیب پذیری های ناشی از آن است.

در حالی که تاب آوری یک مفهوم مرکزی در کاهش خطرات یک بحران می‌‌باشد، استفاده از آن در سیستم سلامت نسبتا جدید می‌باشد.

تاب آوری در سیستم سلامت، به معنای ظرفیت نهاد‌ها و عوامل اجرایی سلامت در آمادگی برای بحران‌ها، مقاومت در برابر آن‌ها، و هم‌چنین فائق آمدن بر آن‌ها می‌باشد.

در هنگام یک بحران، تاب آوری سیستم سلامت می‌تواند به طور موثر به شرایط متغیر پاسخ داده، آسیب‌پذیری در نظام سلامت را کاهش دهد.

شیوه‌های افزایش تاب آوری نظام سلامت

• مدیریت: راهبری موثر و بهره‌وری از دیدگاه‌های روشن و ارتباطات قوی از الزامات یک نظام سلامت می‌باشند. تنظیم فعالیت‌ها‌ی سازمان‌های مختلف، و گسترش آموزش مدیریت بحران در سر تا سر دولت، همگی می‌توانند به پاسخ‌دهی مناسب به بحران‌ها، تاب آوری و سیستم سلامت کمک کنند.
• بودجه: اطمینان از وجود منابع مالی کافی در سیستم سلامت و امکان درخواست بودجه‌ی بیشتر در هنگام ضرورت، از الزامات تاب آوری نظام سلامت می‌باشند.
• منابع: وجود منابع انسانی و فیزیکی کافی و آماده به کار، در کنار انگیزه‌ی بالا و تعادل در فشار کاری پرسنل، از عوامل تاثیرگذار در موفقیت یک سیستم سلامت در هنگام بحران می‌باشند.

سخن آخر

مفهوم تاب آوری با هدف تقویت و توسعه نظام‌های سلامت و پیشگیری از تخریب آن‌ها، تبیین و معرفی می گردد.

در صورت عدم توانایی یک سیستم سلامت، در تاب آوری نسبت به فشارهای ناشی از حوادث و بلایای غیرمترقبه، شاهد فروپاشی آن نظام سلامت خواهیم بود. به عبارتی ساده تر، اگر یک نظام سلامت قادر به تاب آوری در برابر فشار یا فشارهای ناشی از حوادث ناگهانی نباشد، یک چنین سیستمی از هم می‌پاشد.

تجارب زیسته و درس آموخته های ما از وقایع گوناگون گذشته و نیز، مدنظر قرار دادن پرداختن به تمرینات منظم و روزانه‌ی تاب آوری، از موارد مهم و قابل توجه در عرصه تاب آوری سیستم سلامت می باشند.

• نویسنده: جواد طلسچی یکتا
• مدیر مجموعه رسانه های تاب آوری ایرانیان

منابع

1. https://www.oecd.org/health/health-systems-resilience.
2. Fridell M, Edwin S, von Schreeb J, Saulnier DD. Health System Resilience: What Are We Talking About? A Scoping Review Mapping Characteristics and Keywords. Int J Health Policy Manag. 2020 Jan 1;9(1):6-16. doi: 10.15171/ijhpm.2019.71. PMID: 31902190; PMCID: PMC6943300.
3. Strengthening health systems resilience Key concepts and strategies, Steve Thomas, 2020.
4. Haldane, V., De Foo, C., Abdalla, S.M. et al. Health systems resilience in managing the COVID-19 pandemic: lessons from 28 countries. Nat Med 27, 964–۹۸۰ (۲۰۲۱). https://doi.org/10.1038/s41591-021-01381-y.