اعتیاد زنان باردار

راهنمای مطالعه

اعتیاد در بارداری و اثرات آن بر مادر

با توجه به آخرین آمار اعتیاد و اعلام ده درصدی اعتیاد زنان در جامعه آماری معتادان، ضرورت توجه ویژه به اعتیاد زنان حائز اهمیت است و مهم ترین مسئله در این میان، بارداری زنان معتاد است که آسیبهای زیادی را برای مادر و جنین به دنبال خواهد داشت.اعتیاد زنان باردار

با تغییر الگوی مصرف موادمخدر و تولید مواد اعتیادآور جدید با تنوع بالا و عناوین مختلف، شاهد افزایش مصرف مواد توسط زنان هستیم و اصلی ترین دلیل برای این مسئله، وجود باور غلط اعتیاد آور نبودن این مواد است که باعث افزایش تعداد مصرف کنندگان میگردد و از تبعات این باور اشتباه، غافل ماندن زنان معتاد باردار از عوارض و مشکلاتی که خود و جنین شان را تهدید میکند، است و متاسفانه زنان معتاد گاها از مضرات و خطرات این مواد بر بارداری آگاهی ندارند و این در حالی است که مصرف هرگونه موادمخدر و اعتیادآور در دوران بارداری بر فیزیولوژی بارداری اثرات سوءزیادی خواهد داشت.

مسئله ی مصرف مواد در دوران بارداری همچنان یکی از مسائل مهم سلامت همگانی است.مصرف هرگونه مواد طی دوران بارداری،همراه است با پیامدهای پزشکی برای مادر و جنین (برنسوت،ویلکینسون و لوپز،۱۹۹۵)اعتیاد زنان باردار

اعتیاد در مادر باردار با سایر افراد تفاوت هایی دارد.حاملگی در خانم های معتاد بسیار پرخطرتر از حاملگی در سایر خانم هاست و مراقبت های هماهنگ در زمینه ی اعتیاد و زنان و زایمان باید انجام بگیرد.(شایگان،۱۳۹۰)

تحقیقات نشان داده است که مادران حامله معتاد به موادمخدر معمولا دچار سوءتغذیه، بیماریهای قابل انتقال جنسی،هپاتیت و ایدز بوده و مراقبتهای دوران بارداری را بطور روتین انجام نداده و مبتلا به سایر مشکلات طبی هستند و همچنین حاملگی پرخطری دارند(شریفیان و همکاران،۱۳۹۰)

زنان باردار وابسته به مواد دچار طیفی از مشکلات تغذیه ای نیز میشوند. این مشکلات به علت درگیری زیاد برای تهیه مواد و عدم رسیدگی به وضعیت تغذیه ای رخ میدهد . مکانیسمهای سرکوب کننده مراکز اشتها و گرسنگی درسیستم عصبی مرکزی یا تداخل در جذب یا استفاده از مواد غذایی خورده شده نیز موجب مشکلات تغذیه ای میشوند. جذب غیرطبیعی موادغذایی در افراد وابسته به مصرف مواد دیده میشود زیرا احتمال وجود ضایعات کبد،روده و پانکراس در این افراد زیاد است.کمبود آهن، فولیک اسید، نیکوتینیک اسید، تیامین، ویتامین ب ۶ یا کمبود منیزیم باعث ایجاد تشنج در زنان الکلی ومواردی از عوارض طبی شایع درزنان باردار وابسته به مصرف مواد میشود. (نوروزی و همکاران،۱۳۹۱)

عوارض عمومی اعتیاد برای زنان باردار

آنمی دوران بارداری، مختل شدن تست تحمل گلوکز، پره اکلامپسی، هموراژی قبل از زایمان، دکولمان، پاره شدن زودرس پرده ها، مکونیومی شدن مایع آمونیون، زایمان زودرس، سقط خود به خودی جنین، افزایش شیوع بیماریهای  آمیزشی STD))، افزایش بارز بروز سرویکال دیسپلازی وکارسینوم سرویکس در بارداری،احتمال بیشتر درگیری و انتقال ایدز و هپاتیت ب (HIVوHBV) و …

عوارض اختصاصی اعتیاد به برخی مواد برای زنان باردار

ماده محرک کوکائین و عوارض مصرف آن بر مادر باردار

عواقب قلبی عروقی (مانندرویدادهای قلبی و مغزی _ عروقی برای مادر یا جنین) اختلالات انعقادی (برای مادر) گسیختگی غشاءها، دردپیش از موعد،زایمان پیش از موعد، تشنج مادر، CVA ایسمیک و خونریزی در نتیجه فشارخون بالای ناشی از مصرف کوکائین، تنگی نفس طی دوران بارداری که میتواند نشان دهنده آسیب ریه دراثرمصرف شدید گردکوکائین یاذات الریه باشد (مشخصه این حالت تب،نفوذریوی و افزایش گلوبولهای سفید خون است) ذات الریه با استروئیدهای دهانی درمان میشود اما میتواند به قدری شدید باشد که باعث مشکلات حاد ریوی و وابستگی بیمار به دستگاه تهویه شود.

افزایش غیرعادی دمای بدن درنتیجه انقباض عروق و یا هیپرمتابولیک در اثر مصرف کوکائین نیز ممکن است مشاهده شود که میتواند باعث مشکلات روانی، از جمله هذیان گویی برانگیخته و دیگر حالات روان آشفتگی ناشی از اشکالات تنفسی یا قلبی، سکته،‌‌سندرم مسمومیت زدایی یا عفونت های رایجتر میان زنان مصرف کننده کوکائین (شامل آندوکاردیت، مسمومست خونی و هپاتیت از افرادی که کوکائین پودری تزریق میکنند) نیز شود.

روانپریشی یاسایکوز ناشی ازمصرف کوکائین باید با مراقبت ویژه شامل کنترل قلبی مدیریت و درمان شود، به خاطر ریسک تشدید فشارخون بالا باید از انسداد متقابل اجتناب شودواز مصرف داروهای ضد روانپریشی، چون احتمال آسیب زنی یامرگ دراثر روان آشفتگی را دارند، بایدبادقت نسبت به ریسک سندرم نورولپتیک بدخیم (که ممکن است میان مصرف کنندگان کوکائین بیشتر باشد) ارزیابی شوند.

سردردهای میگرنی در میان زنان مصرف کننده کوکائین شیوع بیشتری دارد و این منجر به زودرنجی و کج خلقی و پس زنی متناوب میشود.

(کاتلین.تی.برادی،سودی.ای.بک،شلی.اف. گرین فیلد،۲۰۱۴)

ماده محرک مت آمفتامین (شیشه) و عوارض آن بر زن باردار

بارداری همراه با مصرف مواد محرک عوارض قلبی عروقی این موادرا بیشتر میکند و علاوه برآن افزایش فشارخون،آریتمی وافزایش ضربان قلب،سقط خودبه خودی درماههای اول،زایمان زودرس،پارگی زودرس کیسه آب،پارگی رحم،پارگی کبد،ایسکمی و انفارکتوس عروق مغزی،پروتئین آوری و تشنج.

نکته:امکان بروزافسردگی در طی دوران بارداری و پس از زایمان در مصرف کنندگان موادمخدر به خصوص مت آمفتامین (شیشه) واکستازی بیشتراز افراد دیگر وجود دارد.در مورد مصرف مت آمفتامین (شیشه) بیقراری شدید وآسیب به خود و رفتارهای جنون آمیز باید مدنظر قرار گیرد.(نوروزی و همکاران،۱۳۹۱)

حشیش و ترکیبات مشابه (ماری جوانا،گراس،علف،بنگ و …)

مصرف این مواد در دوران حاملگی احتمال زایمان زودرس را افزایش میدهد. و مصرف بیش از حدآن باعث اضطراب،هراس وبدبینی میشود.افزایش ضربان قلب،نوسانات فشارخون وسبکی سر و غش کردن هنگام ایستادن ممکن است دیده شود.(نوروزی و همکاران،۱۳۹۱)

داده های مربوط به مصرف حشیش در دوران بارداری محدوداست؛اما احتمال میرود مؤلفه های روانگردان این ماده اثراتی منفی بر تخمک گذاری، تشکیل نطفه،لقاء وطول مدت بارداری داشته باشد.(کاتلین و همکاران)اعتیاد زنان باردار

مواد شبه افیونی (تریاک،شیره،هروئین،مورفین…)

وابستگی به این مواد در دوران بارداری مشکلات متعددی را برای مادر ایجاد می کند از جمله، زایمان زودرس،خونریزی های سه ماهه سوم،خونریزی پس از زایمان،افزایش احتمال بیماریهای آمیزشی،هپاتیت و عفونت HIV،سوءتغذیه و خطر سوءمصرف مواد و داروهای دیگر(نوروزی و همکاران،۱۳۹۱)

مواد توهم زا (LSD،PCP)

مصرف ال اس دی در بارداری موجب افزایش انقباضات رحمی میشودو مصرف پی سی پی در دوران بارداری با بروز بالای تاخیر رشد داخل رحمی و زایمان زودرس همراه است.(نوروزی و همکاران،۱۳۹۱)

پیامدهای استعمال نیکوتین در دوران بارداری

فشارخون بالا یامسمومیت حاملگی بدون تشنج،حوادث ترومبوز شریانی،از جمله حوادث مغزی عروقی(CVA)به ویژه زنانی که سندرم آنتی بادی آنتی فسفولیپید دارند و طی دوران بارداری سیگار میکشیده اند،انفارکتوس قلبی که رویدادی نادر است. پیامد دیگر استعمال در دوران بارداری بروز کمبودهای ویتامین و مواد معدنی (ویتامین آ و آهن) میباشد که تصور میشود از تقلیل آنتی اکسیدان باشد. به طور کلی، این باور وجود دارد که استعمال سیگار در جریان خون مادر و جنین در دوران بارداری دخالت داشته باشد. (کاتلین و همکاران،۲۰۱۴)اعتیاد زنان باردار

الکل و عوارض مصرف آن بر زنان باردار

پیامدهای مرتبط با بارداری در اثر مصرف الکل میتوانند،شامل زایمان پیش از موعد،کاهش شیر مادر و افزایش ریسک سقط جنین خود به خودی به میزان ۴ برابر بیشتر از افراد عادی باشند(کاتلین و همکاران،۲۰۱۴)اعتیاد زنان باردار

علاوه بر تمامی عوارض جسمانی که اعتیاد و سوء مصرف مواد برای زنان باردار ایجاد میکندمشکلات روحی و روانی آن نیز غیر قابل انکار است از جمله میتوان به افسردگی شدید، اختلالات خلقی، رفتاروسواسی، روانپریشی و رفتارهای جنون آمیز و…اشاره کردکه تبعات خطرناکی برای زنان باردار در حین بارداری و پس ازآن به دنبال خواهد داشت.

تهیه و گردآوری: فاطمه محمدی ـ مددکاری اجتماعی

منابع

1. شایگان،اسحاق(۱۳۹۰)تاثیراعتیادزنان باردار بر جنین و نقش پلیس در درمان آن
2. شریفیان و همکاران(۱۳۹۰) سرانجام مادری،جنینی و نوزادی خانم های حامله معتاد به مواد مخدر
3. کاتلین.تی.برادی،سودی.ای.بک،شلی.اف.گرین فیلد،)۲۰۱۴)زنان واعتیاد(یک دستورالعمل جامع) ترجمه ی علی اکبر عسکری،تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور؛دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر،۱۳۹۲
4. نوروزی و همکاران،(۱۳۹۱) راهنمای مدیریت وابستگی به مواد در بارداری،تولد(هنگام زایمان)،شیردهی، تهران:انتشاران سپیدبرگ؛ به سفارش وزارت درمان،بهداشت و آموزش پزشکی