تاب آوری اجتماعی و بهزیستی اجتماعی دو مفهوم مرتبط بوده که افزایش آنها بیانگر سلامت و بهبود زندگی انسان در جامعه است.
بهزیستی اجتماعی و تأثیرپذیری آن از تاب آوری اجتماعی
بهزیستی اجتماعی مفهومی نوین در جامعه شناسی بوده و بیانگر برداشت ذهنی فرد از کیفیت شرایط زندگی و میزان رضایتمندی او از زندگی است. این مفهوم ارتباط تنگاتنگی با تاب آوری اجتماعی داشته و از آن تاثیر می پذیرد. با توجه به مخاطرات و بحران های طبیعی و غیرطبیعی جوامع امروز، تاب آوری اجتماعی اهمیت زیادی دارد.
مفهوم بهزیستی اجتماعی
بهزیستی اجتماعی (Social Well- being) به صورت ادراک افراد از پیوستگی، یکپارچگی و مشارکت با دیگران تعریف می شود. در یک تعریف گسترده تر، بهزیستی اجتماعی مفهومی ذهنی است که ارزیابی فرد را از کیفیت زندگی و میزان رضایتمندی از شرایط کلی زندگی را نشان می دهد.
بهزیستی اجتماعی به عنوان یکی از متغیرهای سلامت روان شناخته می شود. به لحاظ اجتماعی باعث ایجاد و برقراری روابط سالم و با معنا با سایر افراد جامعه می گردد. این مفهوم شامل پنج عنصر انسجام، پذیرش، پیوستگی، سهیم بودن و شکوفایی اجتماعی است.
مفهوم تاب آوری اجتماعی
تاب آوری اجتماعی (Social Resilience) همچون مفهوم بهزیستی اجتماعی، در سال های اخیر پا به عرصه دانش و علم گذارده اند. تاب آوری اجتماعی بیانگر میزان ظرفیت، پایداری، انعطاف پذیری یک فرد، جامعه یا سیستم در مقابله با شوک های ناگهانی، مخاطرات و اغتشاشات است. متضاد این مفهوم آسیب پذیری است.
فرد یا جامعه با تاب آوری اجتماعی بالا، به سلامت از تغییرات ناگهانی اقلیمی، اقتصادی، فردی و خانوادگی، به سلامت عبور کرده و عملکردهای اصلی خود را حفظ می کند.
امروزه شوک هایی مانند سیل، زلزله، خشکسالی، تورم، ورشکستگی، از دست دادن عزیزان به کرات رخ می دهند. از این رو تاب آوری اجتماعی به ویژه در دوران کنونی بسیار اهمیت داشته و تضمین کننده بقا و رشد فرد و جامعه است.
با توجه به توضیحات بالا و طبق تحقیقات علمی، ارتباط تنگاتنگ و متقابلی بین تاب آوری اجتماعی و بهزیستی اجتماعی وجود دارد. در جامعه ای که تاب آوری بیشتر است، افراد رضایتمندی بیشتری را احساس می کنند.
روش های ارتقا تاب آوری جامعه
با توجه به توضیحات اخیر، ارتقا تاب آوری جامعه یکی از دغدغه های اصلی جوامع امروز است. این موضوع از این لحاظ اهمیت دارد که انواع شوک ها و مخاطرات طبیعی و غیر طبیعی تعادل زندگی فردی و اجتماعی انسان ها را بر هم زده و آن ها را در معرض آسیب قرار می دهد.
راهکارهای ارتقاء تاب آوری جامعه در تحقیقات مختلف بررسی شده اند. در نتیجه عوامل مختلفی را در افزایش و ارتقا این مفهوم ارزشمند شناسایی کرده اند. راهکارهایی همچون افزایش دانش و آگاهی، توانمندسازی، بهبود نگرش و افزایش سرمایه اجتماعی (اعتماد، همکاری و مشارکت اعضای اجتماع) از مهم ترین و اصلی ترین راهکارها در جوامع مختلف شناخته می شود.
یادداشت اختصاصی از دکتر جواد طلسچی یکتا
مدیر و موسس اولین رسانه تاب آوری اجتماعی ایران
