تاب آوری اجتماعی چیست؟ دیدگاه‌های محققان بلایا، پزشکان مدیریت اورژانس ها و سیاستگذاران
تاب آوری اجتماعی چیست؟
دیدگاه‌های محققان بلایا، پزشکان مدیریت اورژانس ها و سیاستگذاران در نیوزیلند
تاب آوری اجتماعی چیست؟ نیاز روزافزونی برای ارزیابی محرک های اساسیِ تاب آوری جامعه وجود دارد. بسیاری از تحقیقات موجود در مورد اندازه‌گیری‌های تاب‌آوری، عوامل مربوط به طیفی از پدیده های اجتماعی را ارزیابی می‌کنند که شامل محیط های اجتماعی، اقتصادی، نهادی، زیرساختی و طبیعی است.
تحقیقات صورت گرفته بر اهمیت تاب‌آوری اجتماعی – ظرفیت افراد و جوامع برای مقابله با استرس‌ها و شوک‌های بیرونی – و چگونگی کمک به آمادگی جامعه، واکنش در برابر بلایا و بازیابی پس از فاجعه متمرکز شده است.
به عنوان مؤلفه ای از تاب آوری جامعه، تاب آوری اجتماعی توسط محققان در بسیاری از رشته های دانشگاهی مورد بررسی قرار گرفته است. در نتیجه، تغییرات فوق‌العاده‌ای در نحوه ارزیابی این مفهوم وجود دارد.
برای درک بهتر معنای تاب‌آوری اجتماعی در سطح جامعه، این تحقیق دیدگاه‌های محققان بلایای طبیعی، پزشکانِ مدیریت اورژانسی و سیاستگذاران منطقه ولینگتون نیوزلند را بررسی کرده است.
نتایج پاسخ‌های آنها شباهت‌هایی را در نحوه درک تاب‌آوری اجتماعی در این سه بخش نشان داد.
به طور کلی، متداول‌ترین ویژگی‌های تاب‌آوری اجتماعی عبارت‌اند از: مکان اجتماع، و پس از آن حمایت اجتماعی، آگاهی از خطرات و پیامدها، کارآمدی جمعی و احساس اجتماع. از طریق ترکیب پاسخ های آنها و ادبیات جاری، مجموعه ای اصلی از شاخص های تاب آوری اجتماعی پیشنهاد شده است.
معرفی
بلایای دهه گذشته توجه قابل توجهی را به نیاز جوامع به ایجاد جوامع تاب آور جلب کرده است.
چارچوب سندای برای کاهش خطر بلایا ۲۰۱۵ – ۲۰۳۰ خواستار کاهش خطرات بلایا از طریق رویکرد مشارکت «همه جامعه» و «نهادهای دولتی» است که بر نقش مهمی که دولت‌ها و جوامع محلی در کاهش مخاطرات و آسیب پذیری ها و افزایش تاب آوری جامعه ایفا می‌کنند تأکید دارد.
از آنجایی که جوامع محلی شروع به بازتعریف سیاست های ملّی و فرعیِ تاب آوری در برابر بلایا می کنند، نیاز روزافزونی برای شناسایی عواملی وجود دارد که بر آسیب پذیری و تاب آوری جامعه تأثیر می گذارد.
این عوامل اساس زمینه تحقیقاتی نوظهور در خصوص اندازه‌گیری‌های تاب‌آوری در بلایا را تشکیل داده‌اند، زیرا دولت‌ها و ذینفعان محلی را قادر می‌سازد تا خلاءهای تاب‌آوری را شناسایی کرده و پیشرفت ها و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری را ارزیابی کنند.
تلاش‌های موجود توسط دولت‌ها و جامعه علمی برای درک اینکه چه عواملی در تاب‌آوری جامعه در برابر بلایا نقش دارند، منجر به واگرایی در شاخص‌های تاب‌آوری شده است که بسیاری از آنها بر سیستم‌ها و شرایط اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی، طبیعی و/یا نهادی متمرکز شده‌اند.
به عنوان یکی از مؤلفه‌های تاب‌آوری جامعه، تاب‌آوری اجتماعیِ گروه‌ها و جوامع مورد توجه محققان در بسیاری از رشته‌های دانشگاهی قرار گرفته است.
با این حال، مقیاس تجزیه و تحلیل برای بسیاری از ارزیابی های موجود در سطح شهرها یا بالاتر متمرکز شده است.
از آنجایی که تحقیقات به طور فزاینده ای بر اهمیت تاب آوری اجتماعی و چگونگی کمک آن به آمادگیِ جامعه، واکنش در برابر بلایا و بازیابی پس از فاجعه متمرکز است، باید دید که آیا این شاخص ها در سطح غیرقابل رویتِ شهرها یا بطور کلی جامعه قابل اجرا هستند؟
به منظور توصیف عوامل تاب‌آوری اجتماعی و ایجاد مجموعه‌ای از شاخص‌های قابل اجرا در سطح جامعه، این تحقیق دیدگاه‌های محققان بلایا، پزشکان مدیریت اورژانس ها و سیاستگذاران منطقه ولینگتون نیوزلند را بررسی کرده است.
اندازه گیری تاب آوری اجتماعی
اقدامات تاب آوری به دنبال ارزیابیِ ظرفیت جامعه جهت انطباق با چالش ها در قبل و بعد از یک فاجعه است.
علیرغم افزایش تعداد ابزارها و مُدل‌های اندازه‌گیریِ تاب‌آوری، تغییرات فوق‌العاده‌ای در نحوه ارزیابی تاب‌آوری و آنچه که اندازه‌گیری می‌شود وجود دارد.
به عنوان مثال، رویکردهای روش‌شناختی برای اندازه‌گیری تاب‌آوری را می‌توان به دو دسته ایدئوگرافیک (از پایین به بالا) یا نوموتتیک (از بالا به پایین) طبقه‌بندی کرد.
این کارگاه در اکتبر ۲۰۱۵ با محققان بلایا، پزشکان مدیریت اورژانس و سیاستگذاران در دفتر مدیریت اورژانس منطقه ولینگتون در نیوزلند برگزار شد.
برای پاسخ به سؤالات تحقیق مطرح شده، شرکت کنندگان کارگاه موظف شدند از دیدگاه خود عوامل اجتماعیِ مؤثر بر توانایی جوامع را برای پیش بینی، پاسخ و بازیابی پس از بلایا را شناسایی کنند.
این کارگاه شامل یک سری مصاحبه گروهی ساختاریافته بود.
زمینه سازی تاب آوری اجتماعی
پاسخ‌های شرکت‌کنندگان به بیانیه «جامعه تاب‌آور است» به صورت موضوعی تجزیه و تحلیل و گروه‌بندی شد.
ویژگی‌های رمزگذاری‌شده موضوعی در پیوست A فهرست شده‌اند. برخی از ویژگی‌های کلیدی شناسایی‌شده توسط شرکت‌کنندگان مربوط به حکمرانی جامعه است که شامل داشتن برنامه‌های توسعه‌یافته و حضور رهبری قوی در سطوح مردمی و دولتی است.
پیوندهای تاب آوری اجتماعی با سایر حوزه های تاب آوری جامعه
ویژگی های تاب آوری اجتماعیِ اولویت بندی شده، تعدادی موضوع بحث را ایجاد کرد.
یکی از موضوعات، حول محور وابستگیِ متقابل تاب آوری اجتماعی به سایر حوزه های تاب آوری جامعه (به عنوان مثال: تاب آوری اقتصادی) بود.
یکی از چالش‌های موجود در مرزبندیِ عوامل تاب‌آوری اجتماعی، وابستگی متقابل و روابط متقابل آنها با سایر عوامل تاب‌آوری است.
دسته بندی های تاب آوری اجتماعی مورد استفاده در کارگاه (به عنوان مثال، مهارت ها، توانایی ها و دانش بوده اند.)
شاخص های اصلی تاب آوری اجتماعی پیشنهادی
با ترکیب فهرستی از ویژگی ها، مضامین ناشی از مباحثه های شرکت کنندگان و برگرفته از ادبیات موجود در مورد اندازه گیری تاب آوری جامعه، مجموعه ای اصلی از ویژگی های تاب آوری اجتماعی پیشنهاد شده است.
ویژگی های اصلی بر اساس ابعاد شناختی و ساختاری دسته بندی می شوند. این ویژگی ها با مطالعات تحقیقاتی همراه است که برخلاف سایر تاب آوری های اجتماعی، مشارکت مثبت آنها را در حوزه تاب آوری در برابر بلایا نشان می دهد.
نتیجه گیری
با افزایش سرمایه گذاری در ساخت جوامعی که در برابر مخاطرات طبیعی تاب آور هستند، پیگیریِ پیشرفت جوامع به سمت تاب آوری بسیار مهم است.
با این حال، هنگام تلاش برای اندازه‌گیری تاب‌آوری جامعه، چالش‌های فراوانی وجود دارد، خواه این چالش ها از تعریف تاب‌آوری ناشی شوند یا اختلاف نظر بین ذینفعان مختلف در مورد اینکه چه چیزی باید اندازه‌گیری شود و چگونه باید آن را اندازه‌گیری کرد به وجود آمده باشد، این چالش ها به یک سوال اساسی خلاصه می شود: تاب آوری به چه صورت و برای چه کسی؟