تاب آوری در آسیبهای اجتماعی؛ قدرت رویارویی با چالش‌های جامعه

به قلم مهسا خامی زاده، کارگروه تولید محتوای رسانه تاب آوری اجتماعی ایران

آسیب اجتماعی به معنای وجود شرایط اجتماعی سخت در یک جامعه است که می‌تواند ناشی از عواملی نظیر فقر، نابرابری، نژادپرستی، جنسیت زدگی و خشونت باشد.

آسیب‌های اجتماعی حوزه‌های مختلفی چون زنان، طلاق، جوانان، اعتیاد، اینترنت و دانش آموزان را در بر می‌گیرند. تاب آوری ضرورتاً یک مفهوم اجتماعی است و رفتارهای اجتماعی پنجره‌ای به میزان تاب آوری هر فرد هستند.

آموزش تاب آوری در آسیبهای اجتماعی به فردی که به سمت رفتارهای نابهنجار متمایل است کمک می‌کند تا زندگی خود را خارج از فضای زندان توسعه دهد و از آسیب‌های اجتماعی دوری کند.

اثرات آموزش تاب آوری بر آسیبهای اجتماعی

رفتارهای نابهنجار و آسیب‌های اجتماعی معمولاً نتیجه‌ی شرایط نابسامان خانواده و محل زندگی هستند. با این حال بسیاری از کودکان و نوجوانانی که در شرایط نامساعد رشد می‌کنند، به کمک تاب آوری از آسیب‌های اجتماعی در امان می‌مانند.

افراد تاب آور کسانی هستند که در مقابله با بحران‌ها و شرایط مخاطره آمیز موفق عمل می‌کنند. فاکتورهای حمایتی از اجتماع، مدرسه، هم سن و سالان سرمنشا دارند.

حمایت و آموزش تاب آوری در آسیبهای اجتماعی در هر دو مرحله‌ی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و بازگشت از آن‌ها اهمیت پیدا می‌کنند.

پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی

برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی باید عوامل گوناگون نظیر خانواده، مدرسه،  محل کار،  وقایع زندگی، اجتماع و فرهنگ را در نظر داشت. در این میان خانواده مهمترین نقش را بازی می‌کند.

فهم ضرورت آموزش تاب آوری در آسیبهای اجتماعی به شناسایی و حمایت از اعضای خانواده‌های آسیب پذیر اجتماعی کمک می‌کند. افزایش تاب آوری در خانواده از ایجاد آسیب‌های روانی و به دنبال آن رفتارهای نابهنجار در جامعه جلوگیری می‌کند.

انجام مداخلات تخصصی در تقویت روابط خانوادگی تاثیر بسزایی دارد. این مداخلات باید در تناسب با شرایط شخص و خانواده‌ی او باشند تا بیشترین اثر را بر افزایش تاب آوری شخص بر جا بگذارند.

ایجاد پروژ‌ه‌های حمایتی سازمان یافته برای ارائه‌ی خدمات به خانواده‌های درگیر آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای نابهنجار ضروری است. در این فرایند در کنار آموزش تاب آوری در آسیبهای اجتماعی، رفع مشکلات و مسائلی که زمینه ساز رفتارهای نامتعارف هستند نیز ضرورت دارد. برای مثال اختلالات روانی فرد و نحوه‌ی رویارویی اطرافیان با این قضیه از نکاتی هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند.

جمع بندی

تعداد زیادی از عوامل خانوادگی هستند که منجر به رفتارهای ضداجتماعی و نابهنجار افراد می‌شوند. ایجاد یک محیط حمایتگر و مشوق در خانه و دوری از هر گونه روابط خشن بین والدین و فرزندان از عوامل کمک کننده در مسیر تقویت تاب آوری در آسیبهای اجتماعی هستند. معمولا در شرایط استرس زا مددکاران اجتماعی جهت مقابله با آسیب‌های اجتماعی به اعضای خانواده‌ی فرد آسیب دیده کمک می‌کنند.