راهنمای تاب آوری برای والدین و معلمان

گردآوری و ترجمه: مینا رضایی؛ دانشجوی دکتری روانشناسی بالینی (در آلمان)

ما تمایل داریم دوران کودکی را به عنوان یک مقطع زمانیِ بی دغدغه و ایده آل معرفی کنیم، اما این دوره به تنهایی، هیچگونه مصونیتی در برابر انواع تروما، آسیب های عاطفی، چالش های بسیاری از کودکان ایجاد نمی کند.

می‌توان از کودکان خواست تا با مشکلاتی از قبیل سازگاری با کلاس درس جدید، یا شرایط موجود در مدرسه آنلاین گرفته تا قلدری توسط همسالان و یا حتی مشکلات درون خانه و خانواده مقابله کنند. ضمناً به همه موارد ذکر شده، عدم قطعیت هایی که بخشی از بزرگ شدن در دنیایی پیچیده است را نیز اضافه کنید، کودکی می تواند هر چیزی جز بی خیالی باشد! توانایی پیشرفت با وجود این چالش ها از مهارت های تاب آوری ناشی می شود.

مهارتهای تاب آوری آموختنی هستند

خبر خوب این است که مهارت های تاب آوری را می توان آموخت.

ایجاد تاب آوری، به عبارتی توانایی سازگاریِ مطلوب با ناملایمات، تروما، انواع تراژدی ها، تهدیدها، یا منابع و عوامل مهم استرس زا، می‌توانند به فرزندان ما کمک کنند تا استرس و احساس اضطراب و عدم اطمینان را مدیریت نمایند!

با این حال، تاب آور بودن بدین معنی نیست که کودکان ما مشکلات یا پریشانی ها را تجربه نخواهند کرد. دردها و نألمات عاطفی، غمگینی و اضطراب و استرس زمانی ایجاد می شوند که ما دچار آسیب جدی یا فقدان شخصی شده‌ایم، یا حتی زمانی که خبر از دست دادن یا آسیب دیدگیِ شخص دیگری را می‌شنویم.

۱۰ نکته برای ایجاد تاب آوری در کودکان و نوجوانان

ارتباط برقرار کنید

اهمیت تعامل و ارتباط با همسالان، توأم با مهارت های همدلی و گوش دادن به دیگران را به کودک خود بیاموزید. راه‌هایی را بیابید که به کودکان کمک کنید تا ارتباطات خود را تقویت کنند و به آن‌ها پیشنهاد دهید که به صورت حضوری یا از طریق تلفن، چت ویدئویی و یا حتی پیام‌های متنی با همسالان خود ارتباط برقرار کنند. همچنین ایجاد یک شبکه خانوادگی قوی مهم است. ارتباط با دیگران حمایت اجتماعی را فراهم می کند و تاب آوری را تقویت می نماید.
با کمک کردن به دیگران به فرزندتان کمک کنید

کودکانی که ممکن است احساس درماندگی کنند، می توانند با کمک به دیگران احساس قدرت نمایند. فرزندتان را در کارهای داوطلبانه البته متناسب با سن‌شان درگیر کنید یا خودتان برای کارهایی که می توانند بر آن تسلط داشته باشند از آنها کمک بخواهید. در مدرسه، با بچه‌ها درباره راه‌هایی که می‌توانند به دیگران در کلاس یا کلاس‌های پایین‌تر کمک کنند، بارش فکری ایجاد نمایید.

یک برنامه روزانه را حفظ کنید

پایبندی به یک روال مشخص، می تواند برای کودکان، به ویژه کودکانِ کوچکتر که خواهان ساختار در زندگی خود هستند، آرامش بخش باشد. با فرزندتان کار کنید تا یک برنامه روتین ایجاد کنید و زمان هایی را که برای کار و بازی در مدرسه حضور دارد را برجسته سازید. خصوصاً در مواقع پریشانی یا هرگونه انتقال، ممکن است لازم باشد در برخی از شرایط تاب آور باشید. در عین حال، برنامه‌ریزی‌ها و داشتن ثبات فکری و حرکتی، برای تثبیت بافتنِ برنامه روزانه پر اهمیت می باشد.

پذیرش تمامی احساسات

در حالی که برخی از انواع اضطراب ها می توانند ما را جهت انجام اقدامات مثبت ترغیب کنند، ما همچنین لازم است تمامی احساسات‌مان را تأیید نماییم. به فرزندتان بیاموزید که چگونه روی چیزی تمرکز کند که بتواند آن را کنترل نماید یا بتواند روی آن اقداماتی را اعمال کند. با به چالش کشیدنِ تفکرات غیرواقع بینانه، از آنها بخواهید احتمال وقوع بدترین سناریوها را مدنظر قرار دهند و این موارد آموخته ها یا تجارب کسب شده را به دوست یا دوستانی که در شرایط مشابه قرار دارند بگویند. مراقب باشید که فرزندتان در معرض چه موقعیت یا موقعیت هایی قرار می‌گیرد که می‌تواند برایش آزاردهنده باشد، اگرچه مدارس بابت عملکردشان در مورد فرزندان مان مسئول هستند و می بایست طبق دستورالعمل های خاصی اقدام نمایند، ولی درهرحال تلاش کنید در طول روز و ساعات مدرسه، شرایط منهای ساختار رسمی مدرسه ایجاد نمایید تا این شرایط به کودکان اجازه خلاقیت بدهد.

به کودک خود مراقبت از خود را بیاموزید

اهمیت خودمراقبتی اولیه را به فرزندتان بیاموزید. در این صورت ممکن است زمان بیشتری برای تغذیه مناسب، ورزش و خواب کافی فراهم گردد. اطمینان حاصل کنید که فرزندتان برای سرگرمی وقت لازم و کافی را دارد و در فعالیت هایی که از آنها لذت می برد شرکت می نماید. مراقبت از خود و حتی تفریح به کودکان کمک می کند تعادل خود را حفظ کنند و بهتر با موقعیت های استرس زا کنار بیایند.

به سمت اهداف خود حرکت کنید

به فرزند خود بیاموزید که اهداف معقولی تعیین کند و به او کمک کنید تا قدم به قدم به سمت آنها حرکت کند. تعیین اهداف به کودکان کمک می کند تا روی یک فعالیت یا اقدام خاص تمرکز کنند، این موضوع می تواند به آنها در ایجاد تاب آوری برای حرکتِ رو به جلو، حین مواجهه با چالش ها کمک کند. در مدرسه، تکالیف بزرگ را به اهداف کوچک و قابل دستیابی برای بچه‌های کوچکتر تقسیم کنید و برای بچه‌های بزرگ‌تر، موفقیت‌هایی را که در راه رسیدن به اهداف بزرگ‌تر به دست آورده‌اند، تصدیق و تصریح نمایید.

نگرش مثبت به خود را پرورش دهید

به فرزندتان کمک کنید تا راه‌هایی را که در گذشته با موفقیت پشت سر گذاشته است به یاد بیاورد و به او کمک کنید تا متوجه شود که چالش‌های گذشته، به تقویت توانمندی وی جهت مقابله با چالش‌های آینده کمک می‌نماید. به فرزندتان کمک کنید تا یاد بگیرد که برای حل مشکلات و تصمیم گیری مناسب به خود اعتماد کند. در مدرسه، به کودکان کمک کنید تا ببینند چگونه دستاوردهای فردی آنها به رفاه کل کلاس کمک می کند.

همه چیز را در چشم انداز نگه دارید و چشم انداز امیدوارانه تان را حفظ کنید

حتی زمانی که فرزندتان با رویدادهای بسیار دردناکی روبرو می شود، به او کمک کنید وضعیت را در یک زمینه گسترده تر ببیند و چشم اندازی بلند مدت داشته باشد. اگرچه فرزند شما ممکن است خیلی کوچک باشد که به تنهایی بتواند به یک نگاه بلند مدت فکر کند، اما درهرصورت به او کمک کنید تا ببیند که آینده ای فراتر از وضعیت فعلی وجود دارد و آینده می تواند بسیار خوب باشد. یک دیدگاه مثبت و خوش بینانه می تواند به کودکان کمک کند تا چیزهای خوب زندگی را ببینند و حتی در سخت ترین زمان ها به راه خود ادامه دهند. در مدرسه از تاریخ کمک بگیرید تا به فرزندان نشان دهید که زندگی پس از اتفاقات بد به جلو می رود و بدترین رویدادها و اتفاقات، گذرا و موقتی هستند.

به دنبال فرصت هایی برای کشف خود باشید

زمان‌های سخت اغلب اوقاتی هستند که کودکان بیشترین اطلاعات را درباره خود می‌آموزند. به فرزندتان کمک کنید تا ببیند چگونه هر چیزی که با آن روبروست می تواند به او بیاموزد که «من از چه چیزی ساخته شده ام». در مدرسه، بحث های پیشرو در مورد آنچه که هر دانش آموز پس از مواجهه با یک موقعیت سخت لازم است آموخته باشد را مدنظر قرار دهید.

تغییر را بپذیرید

تغییر اغلب می تواند برای کودکان و نوجوانان ترسناک باشد. به فرزندتان کمک کنید تا ببیند که تغییر بخشی از زندگی است و اهداف جدید می توانند جایگزین اهدافی شوند که دست نیافتنی شده اند. مهم است که آنچه را که خوب پیش می‌رود بررسی کنید و برای آنچه که خوب پیش نمی‌رود برنامه‌ای جهت اقدامات عملی داشته باشید. در مدرسه، به نحوه تغییر دانش‌آموزان با بالا رفتن سطح پایه تحصیلی شان اشاره کنید و در مورد اینکه چگونه این تغییرات سنی و تحصیلی بر شرایط کلی دانش‌آموزان تأثیر گذاشته است، صحبت کنید.

منبع: انجمن روانشناسی امریکا

Resilience guide for parents and teachers